Ngày nay, hầu hết các thực phẩm được chế biến sẵn đều có lượng đường rất cao. Do đó nếu bạn không tiến hành kiểm tra, xét nghiệm tiểu đường định kỳ sẽ rất dễ bỏ qua nguy cơ bị đái tháo đường. Trong bài viết hôm nay, sẽ giúp các bạn hiểu rõ hơn về xét nghiệm này, đặc biệt là ý nghĩa xét nghiệm HbA1c đối với bệnh nhân bị đái tháo đường.
1. Chỉ số HbA1c là gì?
Trong hồng cầu của chúng ta tìm thấy 3 loại Hb khác nhau, được gọi lần lượt là HbA1, HbA2 và HbF. Thực tế HbF chỉ tồn tại chủ yếu ở bào thai và sau này lưu lại dấu vết nhỏ. Hai loại Hb chính vẫn là HbA1 (chiếm đến hơn 97%) và HbA2 (chỉ chiếm dưới 3%). HbA1 lại tiếp tục được chia làm 3 nhóm bao gồm HbA1a, HbA1b và HbA1c. HbA1c cũng chiếm tỉ lệ phần trăm chủ yếu, hơn 80% trong hồng cầu.
Các Hb có trong hồng cầu sẽ kết hợp với glucose liên tục trong suốt đời sống của mình cùng sự xúc tác của enzym trong cơ thể. Tuy nhiên nếu nồng độ glucose trong máu quá cao và duy trì không hạ trong một quãng thời gian dài thì nó sẽ tự động phản ứng với Hb trong máu mà không cần enzym nữa. Sản phẩm được tạo ra từ quá trình này gọi là Hb bị glycosyl hóa.
Thông thường để biểu thị số Hb đã bị glycosyl hóa, thuật ngữ chuyên môn thường gọi tắt là xét nghiệm HbA1c. Đơn vị tính là %. Các bác sĩ dựa vào ý nghĩa xét nghiệm HbA1c để đưa ra chẩn đoán vì HbA1c chiếm một tỉ lệ lớn trong hồng cầu.
2. Ý nghĩa xét nghiệm HbA1c là gì?
Ý nghĩa xét nghiệm HbA1c đầu tiên là giúp gián tiếp kiểm tra lượng đường trong máu của người bị bệnh đái tháo đường. Cụ thể khi Hb và glucose liên kết với nhau, một lớp đường sẽ bọc xung quanh phủ kín Hb. Lượng đường trong máu càng cao thì lớp vỏ bọc này sẽ càng dày. Vì chúng tỉ lệ thuận với nhau nên để kiểm tra lượng đường trong máu, các bác sĩ sẽ đo độ dày của lớp vỏ đường bọc bên ngoài này.
Ý nghĩa xét nghiệm HbA1 tiếp theo, đây là một công cụ để chẩn đoán bệnh nhân bị tiểu đường hoặc tiền tiểu đường. Định lượng HbA1c quá cao trong một thời gian dài là dấu hiệu cảnh báo của hai bệnh này. Ngày nay y học đánh giá xét nghiệm HbA1c là cách tốt nhất để chẩn đoán căn bệnh đang rất phổ biến này.
Các xét nghiệm tiểu đường trên thực tế có rất nhiều ưu điểm cả trong quá trình điều trị của người bị đái tháo đường. Việc tự đo đường huyết tại nhà chỉ cho chúng ta biết lượng đường trong máu ngay tại thời điểm đó. Tuy nhiên chỉ số này thường không ổn định vì nhiều lý do khách quan khác nhau như bệnh nhân đã ăn/uống thực phẩm có chứa đường trước đó, chế độ hoạt động gần thời điểm đo hoặc nồng độ Insulin có trong máu của bệnh nhân.
Trong trường hợp này, ý nghĩa xét nghiệm HbA1c là cực kỳ quan trọng để đánh giá tình trạng tiến triển của bệnh nhân đang điều trị đái tháo đường.
Ngoài ra, ý nghĩa xét nghiệm HbA1c còn nằm ở khả năng cho biết tình trạng đường huyết của bệnh nhân trong thời gian 3 tháng gần nhất. Từ đó bác sĩ chuyên khoa có thể đánh giá bệnh nhân có đang hợp với phương pháp điều trị hay không, có nên thay đổi thuốc hoặc chế độ sinh hoạt không. Họ đồng thời cũng có thể dựa vào chỉ số HbA1c mà tiên liệu cũng như phát hiện và ngăn chặn sớm các biến chứng do bệnh đái tháo đường gây nên. Các tình trạng như tê bì chân tay, giảm thị lực hoặc tệ hơn là suy thận đều có thể được phòng tránh nhờ xét nghiệm này.
3. Khi nào bạn nên thực hiện xét nghiệm HbA1c
Tùy vào việc bạn được chẩn đoán đái tháo đường loại 1 hay loại 2 và tình trạng bệnh cụ thể của bạn mà thời điểm bạn nên đi làm xét nghiệm có thể thay đổi. Tuy nhiên theo nhiều nghiên cứu y khoa, ý nghĩa xét nghiệm HbA1c đạt độ chính xác cao nhất nếu bạn duy trì làm xét nghiệm từ 2 – 5 lần/1 năm. Bạn cũng có thể cần đi xét nghiệm nhiều hơn hoặc ít hơn tùy theo quyết định của bác sĩ.
Ngoài ra bạn cũng có thể yêu cầu cơ sở y tế thực hiện xét nghiệm HbA1c giúp mình nếu nghi ngờ mình có khả năng mắc đái tháo đường. Một vài biểu hiện sau xuất hiện đều đặn thì bạn hãy sớm đi làm xét nghiệm này nhé:
Cảm thấy bản thân háo nước, thèm ăn, thèm ngọt dù không vận động tiêu hao năng lượng.
Thường xuyên cảm thấy mệt mỏi, cơ thể không có sức sống.
Mắt bị mờ hoặc hình ảnh nhìn thấy bị nhòe.
Đặc biệt là thường xuyên đi tiểu.
4. Chỉ số xét nghiệm HbA1c nói lên điều gì?
Sau khi thực hiện xét nghiệm HbA1c, bác sĩ sẽ trả cho bạn giấy báo kết quả thể hiện bằng đơn vị phần trăm. Nếu chỉ số của bạn dưới 5,7% thì bạn có thể yên tâm về tình trạng sức khỏe của mình. Nếu HbA1c của bạn duy trì ở ngưỡng từ 5,7 cho đến 6,4% thì bạn nên lưu ý thực đơn của mình hơn vì có thể bạn đang ở giai đoạn tiền đái tháo đường. Bạn được chẩn đoán đái tháo đường nếu chỉ số này từ 6,5% trở lên.
Lưu ý là các áp dụng tra cứu tỉ lệ phần trăm HbA1c trên đây vẫn cần được sự tư vấn của các bác sĩ chuyên khoa trước khi đưa ra kết luận. Có nhiều trường hợp nồng độ HbA1c tăng cao nhưng lại bắt nguồn từ nguyên nhân của các bệnh lý khác.
5. Cần lưu ý gì khi xét nghiệm HbA1c
Trên thực tế bạn không cần phải quá lo lắng về quá trình chuẩn bị này. Rất nhiều người cho là phải nhịn ăn thì xét nghiệm mới cho kết quả chuẩn xác được. Thế nhưng bạn không cần phải làm vậy. Bạn không cần phải ngừng ăn hay kiêng ăn bất cứ thực phẩm nào. Ý nghĩa xét nghiệm HbA1c vẫn sẽ chuẩn xác dù thực hiện xét nghiệm vào bất kỳ thời điểm nào trong ngày, ngay cả khi bạn vừa kết thúc bữa ăn.
Tuy nhiên, nếu bạn đã được chẩn đoán đái tháo đường và phải dùng thuốc để điều trị từ trước thì cần hỏi bác sĩ trước khi thực hiện xét nghiệm này nhé. Bạn nên chắc chắn về trường hợp của mình xem có phải ngừng thuốc để thực hiện xét nghiệm hay không.
Xét nghiệm HbA1c là phương pháp hay nhất giúp kiểm tra chỉ số đường huyết trong cơ thể. Nhờ thế mà có thể sớm phát hiện ra bệnh tiểu đường. Không dành cho riêng người có bệnh mà ngay cả với người khoẻ mạnh cũng cần xét nghiệm nhằm phát hiện ra bệnh.
Cùng tìm hiểu về nhịp tim và huyết áp
Tìm hiểu thêm về tăng huyết áp
Chia sẻ thêm về tăng huyết áp
Đọc và hiểu thêm về điều trị tiểu đường thai kỳ
Như thế nào là chăm sóc bệnh nhân tăng huyết áp
Xem thêm cơn đau thắt ngưc
Xem thêm về thức ăn dành cho người tiểu đường
Tìm hiểu thêm phối hợp thuốc huyết áp
